اگر به شما بگوییم که در سراسر جهان یک انقلاب بزرگ در حال رخ دادن است شاید باورش برایتان سخت باشد، اما باید گفت که واقعیت دارد و البته این انقلاب، برگرفته از هچ سیاستی نیست و هیچ یک از رهبران سیاسی جهان نیز در آن حضور ندارند. درواقع این فعالان عرصه فناوری هستند که یک انقلاب دیجیتال به پا کرده‌اند. در این گزارش تلاش شده تا چند تکنولوژی که در سال ۲۰۱۸ جهان را متحول کرده است معرفی کنیم.
سرعت باورنکردنی تغییرات دنیای فناوری
از نگاه فیلسوف‌ها تغییر تنها چیزی است که دائم در زندگی وجود دارد، ولی باید گفت که این موضوع در مورد فناوری شتابی دو برابر گرفته و این صنعت، تغییراتی شگرف داشته و سال ۲۰۱۸ را نیز شاید تاکنون بتوان اوج آن دانست. تا سال ۲۰۰۶ مردم جهان روزانه ۱۰۰ میلیون بار در گوگل به جست‌وجو می‌پرداختند و در آن زمان این عدد، بسیار بزرگ و فراتر از انتظار‌ها به شمار می‌رفت، اما اکنون با گذشت ۱۲ سال از آن زمان یعنی در سال ۲۰۱۸، کاربران جهان روزانه ۴.۵ میلیارد بار در گوگل جست‌وجو می‌کنند که نشان از افزایش و رشد ۴۵ برابری این شاخص دارد و همین کافی است تا به یک انقلاب تکنولوژیک ایمان بیاوریم؛ انقلاب دیجیتالی که هر روز بخش‌های مختلفی از خود را نمایان می‌کند و در زندگی روزانه و معمولی ما ریشه می‌دواند.
سرعت توسعه فناوری‌های نوین نیز جالب و غیرقابل تصور است. در این باره باید گفت که ۳۸ سال طول کشید تا تعداد مخاطبان رادیو به ۵۰ میلیون نفر برسد و تلویزیون در ۱۳ سال موفق به کسب این تعداد مخاطب شد. این درحالی است که تعداد کاربران آیفون تنها در طول ۳ و نیم سال به ۵۰ میلیون نفر رسید. فیس‌بوک یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان نیز در مدت ۲ سال موفق به جذب ۵۰ میلیون کاربر شد و جالب‌تر از آن، اپلیکیشنی است که می‌توان آن را رکوردشکن دانست. گیم «پوکمون گو» Pokémon Go در تابستان دو سال پیش، تنها در مدت ۱۹ روز موفق شد تعداد کاربرانش را به ۵۰ میلیون نفر برساند.
البته وقتی نوبت به دنیای تجارت می‌رسد انقلاب واقعی ربطی به میزان جست و جوی مردم در گوگل یا حضورشان در شبکه‌های اجتماعی ندارد. اینجا دیگر داده‌ها (دیتا) است که خبر از انقلابی بزرگ در این حوزه می‌دهد. اکنون روزانه حدود ۲.۵ کوئینتیلیون بایت (عدد ۲۵ با هفده صفر مقابل آن) اطلاعات در جهان تولید می‌شود که این رقم را می‌توان معادل ۱۰ میلیون دیسک بلو-رِی دانست. جالب اینجاست که ۹۰ درصد همه اطلاعات و دیتای فعلی موجود در جهان در دو سال گذشته تولید شده است که خود نشان از انقلاب بزرگ تکنولوژی در این زمینه دارد.
درواقع اکنون دیگر این اطلاعات و داده‌ها هستند که به جامعه کمک می‌کنند بازار تجاری خود را راه بیندازند. با توجه به اهمیت انقلاب دیجیتالی مفسران وب سایت خبری زد دی نت و نشریه تک ریپابلیک از سراسر جهان هر ماه حداقل ۱۰ میلیون نفر از مدیران کسب و کار‌ها و نویسندگان حوزه تکنولوژی جهان را مورد نظرسنجی قرار می‌دهند. آخرین گزارش حاصل از این نظرسنجی نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۸ هوش مصنوعی، امنیت سایبری، اینترنت اشیا و اقتصاد دیجیتال چهار گزینه اصلی هستند که جهان را تغییر داده‌اند.
هوش مصنوعی
بسیاری از مردم وقتی صحبت از هوش مصنوعی به میان می‌آید هنوز «ماتریکس» و «ترمیناتور» و ترس از روبات‌هایی که می‌توانند یک روز همچون فیلم‌های تخیلی بشر را از بین ببرند به ذهن آن‌ها می‌آید. البته بزرگان عرصه فناوری ازجمله ایلان ماسک و بیل گیتس نیز درباره رشد افسارگسیخته هوش مصنوعی هشدار داده‌اند، ولی واقعیت این است که هوش مصنوعی در جهان یکی از ارکان توسعه دیجیتال محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۸ دنیا را تکان داده است. این فناوری زمینه ساز تولید علم و ثروت است و در حوزه‌های مختلف ازجمله کشاورزی، پزشکی، آموزش، تسلیحات جنگی و… نقشی عمده ایفا می‌کند.
این فناوری تا آنجا مورد توجه قرار گرفته که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰، ارزش بازار هوش مصنوعی به ۴۷ میلیارد دلار برسد. البته یادمان باشد که بیگ دیتا (ابرداده) خوراک اصلی هوش مصنوعی را تأمین می‌کند و بیگ‌دیتا نیز برای پردازش این حجم عظیم به هوش مصنوعی نیاز دارد. این گزارش نشان می‌دهد در پکن و پاریس به‌عنوان برترین اکوسیستم‌های استارتاپ خارج از «سیلیکون ولی»، نیمی ازاستارتاپ‌ها در زمینه هوش مصنوعی فعالیت دارند. در کالیفرنیای شمالی نیز بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه هوش مصنوعی انجام می‌شود تا غیرقابل حل‌ترین مشکلات بشر در آینده‌ای نزدیک با کمک این فناوری حل شود.
با توجه به اهمیت موضوع، ایران نیز تلاش کرده تا از قافله عقب نماند و چندی پیش محمدتقی جغتایی، مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، رتبه ایران در حوزه هوش مصنوعی را در جهان ۱۳ اعلام کرد. از نگاه وی، تلاش‌ها در حال حاضر در مسیر تولید علم و ثروت است و لازمه موفقیت در تحقق این هدف در داخل کشور، همکاری مؤثر و تشریک مساعی در حوزه‌های مختلف علمی و تحقیقاتی و پژوهشی است.
امنیت سایبری
این روز‌ها موضوع امنیت سایبری یک عنصر حیاتی برای بقای شرکت‌های مختلف محسوب می‌شود چرا که وجود یک آسیب‌پذیری کوچک در بخشی از یک نرم افزار، می‌تواند یک شرکت تجاری را به ورطه نابودی بکشاند. در همین راستا کارآفرینان، صاحبان شرکت‌های تجاری، فروشندگان و… این موضوع را کاملاً جدی گرفته‌اند تا امنیت سایبری خود را بالا ببرند.
در حالی که فعالان عرصه فناوری پیش از این، بیشتر بر نوآوری‌ها تمرکز داشتند و کمتر به امنیت سایبری توجه می‌کردند، ولی حالا برای جبران عقب ماندگی‌ها تلاشی چندبرابر دارند تا هرچه زودتر شرکت‌های خود را در برابر بدافزار‌ها ایمن کنند و در این زمینه سال ۲۰۱۸ را می‌توان یک نقطه عطف دانست چرا که با وجود گزارش‌های مختلف در زمینه سرقت اطلاعات شخصی یا شرکت‌ها، بانک‌ها و… در سال‌جاری تعداد فراوانی از این حمله‌ها، حریف توان فعالان عرصه سایبری نشدند.
طبق گزارش اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) در سال ۲۰۱۷ سنگاپور در زمینه امنیت سایبری جایگاه نخست را به خود اختصاص داده و پس از آن امریکا و مالزی قرار دارند. عمان، استونی، جزیره موریس، استرالیا، گرجستان، فرانسه و کانادا در جایگاه‌های بعدی در این شاخص جای گرفته‌اند.
امنیت سایبری در ایران نیز مورد توجه قرار دارد و در همین راستا چندی پیش مهدی فقیهی دبیر ستاد توسعه فناوری اطلاعات، ارتباطات و فضای مجازی گفت: براساس شاخص GCI منتشر شده از سوی اتحادیه بین‌المللی مخابرات، وضعیت امنیت سایبری ایران در سطح متوسطی قرار دارد. براساس این شاخص، ایران در بین کشور‌های جهان، نه در دسته کشور‌های پیشتاز و نه در دسته کشور‌های ضعیف قرار دارد، بلکه توانسته در دسته بندی متوسط در سطح جهانی قرار گیرد.
امنیت سایبری در ایران نیز مورد توجه قرار دارد و در همین راستا چندی پیش مهدی فقیهی دبیر ستاد توسعه فناوری اطلاعات، ارتباطات و فضای مجازی گفت: براساس شاخص GCI منتشر شده از سوی اتحادیه بین‌المللی مخابرات، وضعیت امنیت سایبری ایران در سطح متوسطی قرار دارد. براساس این شاخص، ایران در بین کشور‌های جهان، نه در دسته کشور‌های پیشتاز و نه در دسته کشور‌های ضعیف قرار دارد، بلکه توانسته در دسته بندی متوسط در سطح جهانی قرار گیرد.
اینترنت اشیا
در گذشته انقلاب تکنولوژی به گوشی هوشمند، رایانه و دوربین‌های دیجیتال اطلاق می‌شد، ولی حالا خانه‌های هوشمند، خودروها، وسایل موجود در خانه و… هریک با اینترنت مرتبط هستند. اینترنت اشیا قابلیت‌های جدیدی به ارمغان آورده است و با کمک آن می‌توان بر اشیا کنترل و مدیریت بیشتری داشت. امروزه بیش از ۱۵ میلیارد شیء متصل به اینترنت در جهان وجود دارد و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۳۰ میلیارد و تا سال ۲۰۲۵ به ۷۵ میلیارد عدد برسد.
میزان سرمایه‌گذاری در این فناوری هم انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ تریلیون دلار (۵ برابر هوش‌مصنوعی و بیگ دیتا) برسد. ایران نیز هرچند راه درازی در پیش دارد، ولی از این قاعده مستثنی نیست و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با امضای تفاهمنامه‌هایی با وزارت نیرو و همچنین کشاورزی تلاش داشته تا با کمک این فناوری و شبکه‌های هوشمند در مصرف انرژی صرفه‌جویی کند. در این زمینه دانشگاه علم و صنعت پیشتاز است و تاکنون برخی از ساختمان‌های مدرن شهر‌های بزرگ به این فناوری مجهز شده‌اند.
اقتصاد دیجیتال
امروزه اینترنت، ۶ درصد تولید ناخالص داخلی امریکا را تشکیل می‌دهد و ۳ میلیون شغل مرتبط با آن و ۲۳۱ هزار کمپانی تجاری بر این بستر فعالیت دارند و اقتصاد دیجیتال و زیرمجموعه‌های آن ازجمله تجارت الکترونیک به گواه سازمان ملل تأثیری مستقیم در توسعه یافتگی جوامع دارد. ۷۵ درصد شرکت‌های بزرگ دیجیتال جهان در ۳ کشور امریکا، بریتانیا و آلمان حضور دارند و به اقتصاد دیجیتال این کشور‌ها و در نتیجه میزان درآمدزایی آن‌ها کمک‌های شایان توجهی شده است.
به طور کلی می‌توان گفت که اقتصاد دیجیتال به‌صورت کاملاً محسوس حتی روی تولید داخلی کشور‌های جهان نیز تأثیر گذاشته است به‌طوری که در کشور‌هایی نظیر سنگاپور و کره جنوبی، اقتصاد دیجیتال پیشرفتی جهشی داشته است. در ایران نیز به این موضوع توجه شده و وزیر ارتباطات بتازگی در این زمینه یادآور شده که حل مشکلاتی مانند بحران آب در گرو انقلاب چهام صنعتی و اقتصاد دیجیتال است و باید به آن توجه داشت. تلاش‌های وی برای توسعه تجارت الکترونیک یکی از نشانه‌هایی است که ایران می‌خواهد به طور جدی در مسیر اقتصاد دیجیتال گام بردارد.
